Περί φιλίας

Αρχ/της Χαράλαμπος Δ. Βασιλόπουλος (†)  

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΕ΄ ΛΟΥΚΑ
22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2017
Απόστολος: Α´ Τιμόθ. δ´ 9 – 15
Ευαγγέλιον: Λουκ. ιθ´ 1 – 10
Ήχος: πλ. β΄ .– Εωθινόν: Θ΄
ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ

ΠΕΡΙ ΦΙΛΙΑΣ

 Ο άνθρωπος, είναι ζώον κοινωνικόν.  Επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους και δεν δύναται να ζήση μόνος του και χωρίς αυτούς.  Άλλωστε και ο Θεός δεν τον έκαμε μόνον επί της γης. Είπεν, αναφέρει η Γένεσις· «Ου καλόν είναι τον άνθρωπον μόνον επί της γης».  Έχει ανάγκην από συμπαραστάτας. Θέλει να αγαπά, να αγαπάται· ο Χριστιανός μάλιστα τρέφει προς όλους τους γύρω του αγάπην. Περισσότερον όμως είναι ηναγκασμένος να συναναστρέφεται με ωρισμένους ανθρώπους.  Ο Παύλος, δια την συναναστροφήν μας με τους άλλους δίδει μερικούς κανόνας. «τύπος γίνου των πιστών εν λόγω, εν αναστροφή, εν αγάπη, εν πνεύματι, εν αγνεία» λέγει. Να είμεθα «τύπος» εις τους πιστούς. Τι ωραίον πράγμα, εάν και ο άλλος εις την συμπεριφοράν του προς εμάς είναι «τύπος». Τότε η κοινωνία θα είναι «τύπος», δηλαδή ιδανική, θα είναι Παράδεισος. Δια τούτο περί φιλίας θα είναι ο λόγος· της καλής, αλλά και της κακής.

Α´.  Η καλή φιλία

1) Είναι αναγκαία εις τα βάσανά μας.  Εκεί χρειάζεται ο φίλος.  Η ζωή μας έχει καθημερινώς θλίψεις και βάσανα.  Ο άνθρωπος μοιάζει σαν ένα καζάνι, που βράζει και που πρέπει να ξεσκεπασθή, για να μη σκάση. Πρέπει κάπου να τα πη, για να ξεσπάση. Δεν μπορούμε δε να πούμε τον πόνο μας και το βάσανό μας εις τον τυχόντα. Θέλομε να τα πούμε εις τον ένα, που μας αγαπά, μας κατανοεί και ενδιαφέρεται για μας. Και αυτός θα είναι ο φίλος.  Έπειτα ο φίλος ο καλός θα μας βοηθήση, δια να βγούμε από τα βάσανα, χωρίς υστεροβουλίαν, θυσιαζόμενος, εν ανάγκη, αυτός, αντί υμών. Συγκινητικόν και παροιμιώδες είναι το παράδειγμα του Δαμωνος και του Φιντίου.  Ο ένας, ως γνωστόν, είχε καταδικασθή εις θάνατον. Τοση όμως ήτο η φιλία τους και η αγάπη τους, ώστε μόλις το έμαθε ο έτερος έτρεξε και έβαλε αυτός την κεφαλήν του εις την λαιμητόμον, δια να αποθάνη αυτός αντί του φίλου του!  Ο Κυριος τρέχει να αναστήση τον φίλον του Λάζαρον αποθανόντα. « Ο φίλος ημών Λάζαρος κεκοίμηται. Πορευόμεθα ίνα εξυπνήσωμεν αυτόν», λέγει.
Παλαιότερον, επεκράτει ο θεσμός των «αδελφοποιτών».  Εγίνοντο δηλ. φίλοι, δι  ὅρκου.  Ηγαπώντο δε περισσότερον και από αδελφοί.  Αλλὰ μέγιστον παράδειγμα φίλου καλού είναι ο Χριστός, ο οποίος μας έκανε αδελφούς Του, και ο οποίος εθυσίασε την ζωήν Του χάριν των φίλων.

2. Και εις την χαράν είναι αναγκαία η φιλία. Είναι ψυχική ανάγκη. Θέλει ο άνθρωπος την χαράν του να την ανακοινώση εις κάποιον άλλον. Αισθάνεται την ανάγκην να επικοινωνήση ο χαρούμενος. Όταν την ανακοινώση γίνεται περισσοτέρα. Αντιθέτως, όταν την κρύψη, ολιγοστεύει.  Ο σκοπός, λοιπόν, της φιλίας είναι ιερός αλλά και αναγκαίος. Και τούτο διότι κάμνει τους ανθρώπους να περνούν μαζί τις πίκρες και τις χαρές και να διαβαίνουν ευκολώτερον το ρεύμα της παρούσης ζωής, χέρι χέρι.
3. Δια την πρόοδόν μας την πνευματικήν είναι αναγκαία η φιλία.

Ο πραγματικός φίλος θα μας υποδείξη τα ελαττώματα, δια να απαλλαγούμε εξ αυτών. Τουναντίον ο ξένος θα μας παρουσιάζη και τα ελαττώματα ως προτερήματα, πράγμα το οποίον δεν ωφελεί.  Ένας κωφός, για να φέρωμεν ένα παράδειγμα, ο οποίος από το κήρυγμα του  Ιεροκήρυκος δεν ημπορούσε ν’  ακούση τίποτε, μόλις κατήρχετο ο  Ιεροκήρυξ από τον άμβωνα, έσπευδε πρώτος να τον συγχαρή, λέγοντας ότι ήταν ωραίον, υπέροχον, άφθαστον το κήρυγμά του.  Ο φίλος, λοιπόν, ο καλός δεν θα μας κολακέψη, αλλά θα μας πη με ευθύτητα και ειλικρίνεια τα ελαττώματά μας, δια να διορθωθούμε. Είναι δε ως γνωστόν καλλίτερα τα τραύματα του φίλου από τα φιλήματα του εχθρού. Παράδειγμα κλασσικόν, είναι ο Μ. Βασίλειος με τον Γρηγόριον τον Θεολόγον, οι οποίοι ήσαν «μία ψυχή εις δύο σώματα», όταν διέμεναν εις τας  Αθήνας ως σπουδασταί.

Β´.  Η κακή φιλία

 Υπάρχει δυστυχώς και φιλία κακή. Συνάπτεται μεταξύ κακών ανθρώπων και δια κακούς σκοπούς. Τετοια είναι η φιλία των ληστών, των κακοποιών, των γκάγκστερς.  Αλλὰ η φιλία αυτή είναι «εταιρεία υπό διάλυσιν». Το είπε ο Κυριος· «Και οι αμαρτωλοί αμαρτωλοίς δανείζουσιν, ίνα απολάβωσιν τα ίσα».
Αυτή η φιλία είναι φιλία της χαράς όχι της λύπης. Είναι φιλία του ενδιαφέροντος. Θα δείξουν αυτοί ενδιαφέρον, εφ  ὅσον τους κινεί το συμφέρον. «Ζη χύτρα, ζη φιλία». Μόλις παύσει το συμφέρον, παύει και το ενδιαφέρον. Των ευτυχούντων πάντες φίλοι, των δυστυχούντων δε ουδείς, έλεγαν οι πρόγονοί μας.
Η κακή φιλία στηρίζεται εις την ιδιοτέλειαν, εις τον εγωϊσμόν, εις το συμφέρον. Δι’  αὐτὸ παρατηρούμεν συχνά τοιούτους φίλους, να αλληλοκλέβωνται εις τα χαρτιά, η να μαχαιρώνωνται επάνω εις το γλέντι τους. Καλλίτερα να πέσης σε σκύλους παρά σε τέτοιους φίλους. Οι τοιούτοι φίλοι θα προοδεύουν εις το κακόν. Οι χαρακτήρες τους θα γίνωνται χειρότεροι. « Ομιλίαι κακαί φθείρουν ήθη χρηστά» έλεγαν και οι αρχαίοι.
Γνωστόν είναι το τέχνασμα της μητέρας, που ηθέλησε να διδάξη το παιδί της την αλήθειαν αυτήν. Του έστειλε, εις τα ξένα όπου ευρίσκετο, ένα κοφίνι με μήλα και εις το μέσον έθεσε ένα που ήταν ολίγον σαπισμένον. Της απάντησε το παιδί· Τα μήλα τα έλαβα, αλλά τα πέταξα όλα, γιατί εσάπισαν. Και εκείνη του έγραψε·  Ένα έβαλα λίγο σάπιο, και από αυτό εσάπισαν όλα τα άλλα. Πρόσεξε λοιπόν και συ τους φίλους σου. Και ένας μόνον στην παρέα αν είναι ολίγον κακός, θα κάμη και τους άλλους κακούς.
Σημερα όμως ένα αλλόκοτο είδος φιλίας παρατηρείται μεταξύ ετεροφύλων.  Η κοπέλλα έχει φίλον και ο νέος φίλην. Μήπως πολλάκις και ο άνδρας η η γυναίκα δεν έχουν τον ιδικόν τους; Είναι ξενικό αυτό το φρούτο. Και μας ήλθε με την αχαλίνωτη ελευθερία.
Μα είναι κακό αυτό; Θα πούνε μερικοί. Αυτή είναι «αγάπη πλατωνική». Είναι. Και μάλιστα κάκιστον, διότι αυτές είναι δικαιολογίες και «προφάσεις εν αμαρτίαις».  Αγάπη πλατωνική αγαπητέ, δεν υπάρχει, όπως και φιλία φωτιάς και μπαρούτης. Δι  αὐτὸ και ο απ. Παύλος λέγει· «τύπος γίνου των πιστών εν λόγω, εν αναστροφή, εν αγνεία». Διότι η αγνότης εις τοιαύτας περιστάσεις πηγαίνει περίπατο και η πλατωνική φιλία καταλήγει στην αμαρτία.  Αν ο Κύριος λέγει· «ος αν ίδη γυναίκα προς το επιθυμείσαι αυτής, ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού», φαντασθήτε, πόσο αμαρτάνουν εκείνοι που συνδέονται επί ένα η δύο η και περισσότερα χρόνια.  Η πλατωνική φιλία, είναι σαν τη φιλία της αλεπούς και της κόττας.  Η αλεπού, λέγει ένας μύθος, εκάλεσε την κόττα να συνταξιδεύσουν και της υπεσχέθη ότι δεν θα την έτρωγε.  Όταν όμως επροχώρησαν στο δρόμο, της είπε της κόττας. « Αφού θα σε φάγω, που θα σε φάγω, γιατί να μη σε φάγω τώρα να τελειώνουμε;» Και την έφαγε.  Απόδειξις άλλωστε της ενοχής των τοιούτων, είναι το ότι μόλις συνάψουν τοιαύτην φιλίαν, κόβουν την φιλίαν με τον Χριστόν. Παύουν να εκκλησιάζωνται, να κοινωνούν και να θρησκεύουν.
Προσοχή στους φίλους και στις παρέες.  Ανθρωπος, που δεν έχει χαρακτήρα, δεν πρέπει να έχη την φιλίαν μας και να εισέρχεται στα θεμέλια του σπιτιού και της υπάρξεώς μας.  Ενώ, εάν προσέξωμεν μεταξύ των εναρέτων, να βρούμε τους φίλους μας και τις συντροφιές μας, αυτοί τότε θα μας βοηθήσουν και σε τούτη και στην άλλη ζωή, διότι χέρι με χέρι θα φθάσωμεν εις την Βασιλείαν του Θεού.

Αρχ/της Χαράλαμπος Δ. Βασιλόπουλος (†) (Από το βιβλίο Εκδ. του «Ορθοδόξου Τύπου» «Τα Μυστικά της Ευτυχίας» Τόμος Β )

πηγή: http://orthodoxostypos.gr