Ἀναγκάζεται ν’ ἀντιμετωπίσει τόν αἱρετικὸ Ἀπολινάριο.

Νέα καί τελευταία μεγάλη θεολογική προσφορά 

Καί θά ἤτανε ἀπόλυτα ἱκανοποιημένος, ἄν ἔσπευδαν οἱ γύρω ἐπίσκοποι νά ἐκλέξουνε καί ἐπίσκοπο στή Ναζιανζό, ὅπως ἐπίμονα ζητοῦσε ὁ Γρηγόριος. Δέν τό ἔκαναν ὅμως καί αὐτό τοῦ δημιουργοῦσε πολλή στενοχώρια. Ὁ Κληδόνιος διαμαρτυρότανε στή Ναζιανζό καί ζητοῦσε:

-Ἤ κάνε τους, γέροντα, νά ἐκλέξουν ἐπίσκοπο ἤ ἔλα ἐσύ ἐδῶ, γιατί δέν μπορῶ νά σηκώσω ἄλλο τό βάρος τῶν εὐθυνῶν.

Οἱ καππαδόκες ἐπίσκοποι καί μάλιστα ὁ Καισαρείας Ἑλλάδιος δέν κινηθήκανε. Ἀφήσανε τόν πρεσβύτερο Κληδόνιο νά τά βγάλει πέρα μέ τίς ποιμαντικές εὐθύνες. Πιστεύανε ὅτι ὁ Γρηγόριος θά ὑποκύψει στήν ἀνάγκη τῆς Ἐκκλησίας καί, ὅταν

συνέλθη περισσότερο ἀπό τήν ἀρρώστια, θά σπεύσει νά ποιμάνει τή Ναζιανζό.

Βέβαια, δέν ἔσπευσε ὁ Γρηγόριος, διότι οὔτε εἶχε συνέλθει ἀπό τήν ἀρρώστια οὔτε εἶχε τέτοιο σκοπό.

Ὅμως μέσα στό καλοκαίρι τοῦ 382 ὁ Κληδόνιος τοῦ ἔγραφε καί ζητοῦσε βοήθεια γιά συγκεκριμένο λόγο:

-Τά ἔχω χαμένα γέροντα.... δέν μπορῶ ἄλλο. Γέμισε ὁ τόπος ὀπαδούς τοῦ Ἀπολιναρίου. Οἱ πιστοί παρασύρονται. Τούς λέω μερικά πράγματα. Δέν ξέρω πολλά.... Κι αὐτοί τό παράκαναν... λένε ψέματα. Γυρίζουνε ἀπό πόρτα σέ πόρτα καί διαδίδουνε ὅτι ἔχουνε μέ μᾶς τήν ἴδια πίστη. Τό ξέρω πώς δέν εἶν’ ἔτσι. Σίγουρος εἶμαι. Γράψε ὅμως ἀναλυτικά, πῶς νά τούς ἀπαντάω. Πῶς εἶναι ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας....

Προχώραγε ὁ Κληδόνιος κι ἔγραφε πολλά στό Γρηγόριο. Ἀπόφευγε νά τοῦ εἰπεῖ ἐκεῖνο πού θά τόν λυποῦσε περισσότερο. Μά ἔπρεπε νά τό εἰπεῖ:

-Καί τό χειρότερο γέροντα, εἶναι ὅτι λένε παντοῦ, πώς ἐσύ τάχα συμφωνεῖς μαζί τους.... κι ὁ κόσμος δέν ξέρει τί νά κάνει....

Πρίν κιόλας τελειώσει ὁ Γρηγόριος τό διάβασμα τοῦ γράμματος εἶχε κλονιστεῖ. Δύο μεγάλα ρεύματα κυριαρχούσανε μέσα του. Πότε ἡ βαθιά μελαγχολία καί πότε ὁ πολύς θυμός. Στήν κατάσταση αὐτή πῆρε τήν ἀπόφαση νά γράψει μελέτη, μικρή διατριβή, γιά νά ἐξηγήσει θεολογικά στόν Κληδόνιο, μά καί σ’ ὅλους τούς μορφωμένους χριστιανούς ὅλων τῶν αἰώνων, πῶς καί γιατί ἔχει τίς δύο φύσεις του ὁ Χριστός. Διότι ὁ Ἀπολινάριος δίδασκε κακόδοξα, ὅτι ὁ Χριστός κατά τήν ἐνανθρώπισή του ἔλαβε μόνο σάρκα, ὄχι καί τό νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Τή θέση τοῦ νοῦ κατέχει τάχα στό Χριστό ὁ θεῖος Λόγος. Ἄρα στό Χριστό δέ ἔχουμε ὁλόκληρο  τόν ἄνθρωπο. Σ’ αὐτά ἔπρεπε ν’ ἀπαντήσει, ἀλλά ν’ ἀπαντήσει  θεολογικά καί πειστικά. Γιά νά γίνει ὅμως αὐτό ἔπρεπε νά ἐξηγήσει, νά φανερώσει μέ σαφήνεια, τήν ἀλήθεια. Καί αὐτή ἀπό μόνη της θά γινότανε ἀνατροπέας τῆς κακοδοξίας τοῦ Ἀπολιναρίου.

Τήν ὥρα τούτη ὁ Γρηγόριος θυμήθηκε τό Βασίλειο. Στενοχωρήθηκε. Παλιότερα, πρίν ὀχτώ-δέκα χρόνια, περίμενε τή θεολογία τούτη νά τήν ἀναλάβει ὁ φίλος του ὁ Βασίλειος. Ἐκεῖνος ὅμως δέν τήν ἀνέλαβε, τήν ἀπέφυγε. Τό βάρος, τώρα, ἔπεφτε στίς πλάτες τοῦ ταλαίπωρου Γρηγορίου, τόν ὁποῖο φτέρωνε ὅμως τό ἅγιο Πνεῦμα. Ἔτσι τό ἀποφάσισε.

Δέ βιάστηκε ν’ ἀρχίσει τό γράψιμο. Ὅλη τήν ἡμέρα προσευχήθηκε μέ δάκρυα καί γονυκλισίες. Τέλειωνε τό καλοκαίρι καί κάθε ἀπόγευμα ἔβγαινε γιά ἕνα μικρό περίπατο. Τήν ἡμέρα ἐκείνη δέ βγῆκε. Μόνο προσευχή. Καί τό πρωί, πρίν λαλήσουνε τά κοκόρια, στό λίγο φῶς τοῦ λυχναριοῦ, πῆρε τό κοντύλι νά γράψει. Κι ἔγινε αὐτό τό κείμενο τό κύκνειο θεολογικό του ἄσμα. Θά γράψει κι ἄλλες ἐπιστολές κι ἄλλα ποιήματα. Μά τόσο σημαντικό καί θεόπνευστο ἔργο δέ θά ξαναγράψει. Ἤτανε ἡ τελευταία του μεγάλη θεολογική προσφορά στήν Ἐκκλησία. Οἱ πιστοί ἔπρεπε νά ἔχουνε ὀρθή πίστη γιά νά σωθοῦν, γιά νά μένουν ἑνωμένοι μέ τό Χριστό. Καί μέ τά κείμενα τοῦτα εἴχανε τήν πρώτη βοήθεια. Ἀλλά καί στούς ἔπειτα αἰῶνες, ἡ Ἐκκλησία ὁλόκληρη στηρίχτηκε στά κείμενα τοῦτα, πού θεμελίωσαν κυριολεκτικά τή χριστολογία, τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τό πρόσωπο καί τίς φύσεις τοῦ Χριστοῦ. Τό ἀναγνώρισε ρητά καί ἡ Δ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος, τῆς Χαλικδόνας, τό 451, πού ἀσχολήθηκε εἰδικά μέ τό θέμα τῆς χριστολογίας. 

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

 (σελ.330-332)

  Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

εδώ το προηγούμενο